Pasy kontuszowe były nieodzownym elementem męskiego ubioru narodowego w Rzeczypospolitej, noszono je już od połowy XVI wieku, ale szczególną popularność, znaczenie i charakterystyczną formę zyskały dopiero w wieku XVIII. Utkane z jedwabiu, lśniły złotem, zachwycały kunsztem wykonania i subtelnie dobraną kolorystyką. Były świadectwem bardzo wysokich umiejętności wykonujących je rzemieślników w manufakturach zwanych PERSJARNIAMI.
Pasy uznawano za najbardziej malowniczy element stroju, ich piękno będziemy mogli podziwiać w Muzeum Zamek w Oświęcimiu na wystawie czasowej pt. „Pasy Kontuszowe, atrybut polskiego stroju szlacheckiego”.
Otwarcie wystawy odbędzie się 23 listopada 2017 o godzinie 17.00.
Na ekspozycji będzie można zobaczyć oryginalny pas ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, jak i współcześnie wykonywane pasy pochodzące z Persjarni Zambrzyckich, a także repliki strojów z pracowni Justyny Sepiał Rychlik „Mme Chantberry” i broń z epoki.
Otwarciu towarzyszyć będzie:
- Wykład Anny Lebet-Minakowskiej (Kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie – dział rzemiosła artystycznego Muzeum XX Czartoryskich) pt. „Pasy kontuszowe jako przejaw mody, wyznacznik przynależności społecznej, bogactwa i patriotyzmu.”
- Oprowadzi nas po wystawie pasjonat historii i twórca Persjarni, Przemysław Zambrzycki.
- Żywe Muzeum, czyli grupa rekonstruktorów strojów dawnych – pracownia „Mme Chantberry” i grupa Krynolina zaprezentują stroje z epoki.
Wystawa czynna będzie do 14 stycznia 2018 roku.
PAS KONTUSZOWY
Ważnym dodatkiem do odzieży polskiego szlachcica był pas. Od XV w. popularne były w Rzeczypospolitej pasy tekstylne wykonywane z taśm i plecionek. Droższe pasy jedwabne sprowadzano od XVI w. ze Wschodu. W XVIII stuleciu pas kontuszowy był nieodzownym elementem reprezentacyjnego stroju szlacheckiego, który wykształcił się w latach 30-40 XVII w. i składał się z żupana, kontusza, spodni z nogawkami wpuszczonymi w buty oraz kołpaka podszytego futrem. Pas mówił wiele o właścicielu, o jego statusie społecznym i materialnym. Określał także wyznanie. Był również narzędziem komunikacji. Jego kolor sygnalizował czasy wojen i czas pokoju.
Pasy kontuszowe, sprowadzane z Persji i Turcji, wykonywano z jedwabiu, często przetykając je złotą nicią. W związku z coraz większym popytem na pasy kontuszowe w Rzeczypospolitej powstały manufaktury specjalizujące się w ich produkcji, zwane persjarniami. Tkactwem trudnili się Ormianie, którymi opiekowali się magnaci. Najbardziej znane persjarnie działały w Słucku, Grodnie, Kobyłkach i Lipkowie (Warszawa). Pasy powstawały też w Krakowie i Gdańsku.
